Właściwe odżywiane dziecka jest bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania jego mózgu.

Zdaniem autorów badań – naukowców z Uniwersytetu w Bristolu – niezdrowa dieta może niekorzystnie wpływać na rozwój mózgu. Dzieci, które jedzą dużo przetworzonej żywności mają nieco niższy iloraz inteligencji w porównaniu z ich rówieśnikami na zrównoważonej diecie. Białka, które znajdują się głównie w jajach, rybach, mięsie i produktach mlecznych są potrzebne dla zachowania odpowiedniego poziomu koncentracji i sprawności umysłowej. W jadłospisie nie powinno zabraknąć również selenu, znajdującego się w orzechach, nasionach czy pieczywie pełnoziarnistym oraz cynku (ryby, nasiona roślin strączkowych, produkty zbożowe).
Do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego niezbędny jest także kwas foliowy (zielone liście warzyw, wątróbka, nasiona roślin strączkowych) oraz witaminy z grupy B znajdujące się w płatkach owsianych, mięsie, rybach, jajach, orzechach i pieczywie pełnoziarnistym. Wszystkie te składniki odznaczają się skuteczniejszym działaniem, gdy dostarczymy je w sposób naturalny, razem z prawidłowo zestawioną dietą. Szczególne znaczenie dla rozwoju uzdolnień poznawczych dzieci mają niektóre kwasy tłuszczowe. Mózg składa się w ok. 60% z tłuszczów, tak więc odpowiedni ich dobór w diecie ma ogromny wpływ na możliwości umysłowe dziecka. Największą rolę w rozwoju i działaniu odgrywają: kwas DHA i EPA. Dobrym źródłem obu tych kwasów tłuszczowych są tłuste ryby (np. tuńczyki, łososie, makrele). Dla prawidłowego funkcjonowania mózgu niezbędna jest odpowiednia ilość wody. Dzieci, które są odwodnione, mogą wyglądać na znudzone, apatyczne i ospałe. Woda wspomaga proces tworzenia substancji, które przenoszą informacje pomiędzy komórkami nerwowymi. Warto jak najwcześniej przyzwyczaić dziecko do neutralnego smaku wody, gdyż dzięki temu dziecko przyszłości w pierwszej kolejności sięgnie właśnie po nią, by zaspokoić pragnienie.

Nieprawidłowe żywienie, mała aktywność fizyczna oraz nadwaga i otyłość są powodem dramatycznych konsekwencji dla rozwoju psychofizycznego dzieci i młodzieży oraz powodem wielu chorób w wieku dorosłym (cukrzyca, choroby układu krążenia, nowotwory złośliwe, osteoporoza). Choroby te określane są mianem przewlekłych chorób niezakaźnych lub chorób żywieniowozależnych. Dziecko z nadwagą między 6. a 9. rokiem życia jest 10-krotnie bardziej narażone na otyłość w dorosłym życiu. U dziecka z nadwagą między 10. a 14. rokiem życia ryzyko otyłości jest 28-krotniewiększe. Nawyki żywieniowe kształtują się do około 10 roku życia, potem nadal mogą być modyfikowane, ale raz ukształtowane złe nawyki bardzo trudno jest potem zmienić.

Do najczęstszych wad w żywieniu dzieci i młodzieży należą:

  • podaż tłuszczów
  • nadmiarsłodyczy i cukru
  • zbyt duża ilość mięsa, mleka i jego przetworów
  • małai ciemnego pieczywa, owoców i warzyw

Około 10-20% uczniów deklaruje, że nie spożywa śniadania przed wyjściem do szkoły, a niektórzy również nie zabierają ze sobą II śniadania. Część nie jada kolacji. Pełnowartościowy posiłek często zastępowany jest słodyczami i przekąskami, jak chipsy i chrupki, oraz słodkimi napojami gazowanymi. Prawidłowe żywienie ma szczególne znaczenie u dzieci i młodzieży ze względu na bardzo intensywne procesy wzrastania i dojrzewania zachodzące w tym okresie życia. Zarówno niedobory składników odżywczych, jak i ich nadmierne spożycie mają negatywne konsekwencje zdrowotne. Żywienie niedoborowe pod względem ilościowym i jakościowym przyczynia się do pogorszenia stanu zdrowia, upośledzenia funkcjonowania układu odpornościowego, zmniejszenia wydolności układu krążeniowo-oddechowego, zaburza prawidłowy rozwój tkanki kostnej oraz powoduje nadmierną drażliwość i zmniejszenie koncentracji, a w konsekwencji prowadzi do osiągania przez dzieci i młodzież gorszych wyników w nauce.

Dzieci i młodzież w wieku szkolnym, ze względu na zwiększone w tym okresie życia zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze, powinny spożywać przynajmniej 4 posiłki w ciągu dnia, optymalny model to 5 posiłków w ciągu dnia o stałych porach, z zachowaniem równomiernych przerw między nimi i prawidłowym rozkładem energii w ramach poszczególnych posiłków. Przerwy między posiłkami nie powinny być dłuższe niż 3-4 godziny, a ostatni posiłek powinien być jedzony nie później niż 2-3 godziny przed snem. Spożywanie tej samej objętości pożywienia w ramach 1-2 posiłków (zamiast 4-5) wywołuje szybsze odkładanie się tkanki tłuszczowej, co przyczynia się do otyłości oraz zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego, cukrzycy i miażdżycy.

Barwniki, na które rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę:

E-102: Tartrazyna – jeden z niebezpiecznych barwników stosowany w żywności.
U astmatyków i osób z nietolerancją aspiryny może powodować reakcje alergiczne, bezsenność, depresję, nadpobudliwość i dekoncentrację. Szczególnie niepożądane jest stosowanie tego związku u dzieci z syndromem ADHD.

E-104: Żółcień Chinolinowa – według przeprowadzonych badań powoduje nadpobudliwość u dzieci, zaczerwienienie, wysypkę i anaflaksję. Osoby cierpiące na astmę i uczulone na aspirynę powinny stanowczo unikać tego barwnika.

E-110: Żółcień pomarańczowa – może powodować nasilenie się objawów astmy (pokrzywka, duszności) u osób na nią cierpiących, ponadto występuje prawdopodobieństwo nadpobudliwości i dekoncentracji u dzieci.

E-122 Azorubina – może wywołać nadpobudliwość.

E-122 Czerwień Koszenilowa - może wywołać nadpobudliwość

E –129 Czerwień Allura – wykorzystywany do produkcji napojów oraz galaretek w proszku może: nasilać ataki astmy, powodować u dzieci ataki histerii, zwiększać nadpobudliwość psychoruchową, powodować problemy z koncentracją; jest zabroniony w takich krajach jak Dania, Belgia., Niemcy, Szwajcaria, Australia i Norwegia. W Unii Europejskiej jego zastosowanie ogranicza się do produktów cukierniczych i mięsnych.

Źródła: „Zasady żywienia dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym” - mgr inż. Joanna Wierzbicka



--
Weronika Mazurek