"Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) jest zaburzeniem neurorozwojowym. Dokładna przyczyna powstawania zaburzenia nie jest do końca znana. Badacze dopatrują się jednak wpływu na powstawanie zaburzeń zarówno czynników środowiskowych, jak i biologicznych, genetycznych. Wiemy, że częściej nadpobudliwość dotyka chłopców (Srebrnicki i in., 2010 s. 9). ADHD jest zaburzeniem często występującym u dzieci, a wskaźniki światowe i polskie szacują częstotliwość jego występowania na poziomie 6-13% populacji (Dudek, 2009 s. 299)".

Wyróżnić można trzy postaci zespołu nadpobudliwości:
•    z przewagą dominacji deficytu uwagi;
•    z przewagą nadruchliwości i impulsywności;
•    typ mieszany.


Co może zaniepokoić Rodzica w sferze uwagi dziecka?
•    problem ze skupieniem uwagi na zadaniu, szybko się rozprasza, łatwo wybija go z rytmu pracy każdy hałas, szum, przedmiot z otoczenia;
•    brak chęci do wykonywania zadań wymagających skupienia, wysiłku umysłowego, nie doprowadzanie zadań do końca;
•    problemy z zapamiętaniem informacji, zadań domowych, przyswojonego materiału;
•    popełnianie wielu błędów w pisaniu, liczeniu spowodowanych roztargnieniem;
•    częste gubienie rzeczy lub nie może czegoś znaleźć;
•    rozpoczynanie czynności, nie kończąc poprzedniej;
•    wymaga wielokrotnych powtórzeń, żeby mogło wykonać coś poprawnie.

Co może wskazywać na nadpobudliwość z przewagą nadruchliwości i impulsywności?
•    ogromna potrzeba ruchu, nie potrafi usiedzieć w miejscu, skacze, rusza nogami, stuka palcami, przedmiotami;
•    nadmierna aktywność słowna, przerywa innym rozmowę, nie potrafi wyczekać na swoją kolej, jest hałaśliwe, głośne;
•    nie potrafi przewidzieć konsekwencji swojego działania, działa bez zastanowienia;
•    nie jest lubiane, ponieważ nie potrafi współpracować w grupie, często ulega złym wpływom, reaguje nieadekwatnie do bodźca.


Nadpobudliwość, w której występują deficyty uwagi oraz impulsywność, nadruchliwość jest typem mieszanym, najtrudniejszym dla dziecka
i jego otoczenia. Należy pamiętać, że nie każde niewłaściwe zachowanie dziecka jest objawem ADHD. Sami doświadczamy gorszych dni, kiedy nie chce nam się słuchać, iść do pracy, mamy problemy z zapamiętaniem listy zakupów. Rodzice, jak i nauczyciele muszą nauczyć się odróżniać celowe, niepożądane działania dziecka od zachowań, objawów, na które dziecko nie ma wpływu (szerzej Kołakowski, 2011 s. 5-10). Diagnoza zespołu nadpobudliwości psychoruchowej wymaga czasu, zawsze musi być oparta na kryteriach diagnostycznych ICD11 lub DSM-V, wymaga wykluczenia innych zaburzeń somatycznych, rozwojowych i psychiatrycznych, których obraz kliniczny może przypominać ADHD (tamże, s. 13).

Co możemy zrobić jako Rodzice, jeśli niepokoi nas zachowanie dziecka i obserwujemy u niego wiele ze wskazanych wyżej objawów? Po pierwsze udajemy się do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Tam dziecko zostanie zbadane przez zespół specjalistów. Być może będziemy musieli skorzystać z porady psychiatry dziecięcego. Nie obawiajmy się konfrontacji i diagnozy. Chcemy przecież pomóc dziecku w lepszym funkcjonowaniu w środowisku szkolnym, domowym, rówieśniczym. Jeżeli mamy już postawioną diagnozę i wiemy na pewno, że nasze dziecko cierpi z powodu nadpobudliwości psychoruchowej pamiętajmy o kilku zasadach pracy z dzieckiem w domu:
1. Zadbajmy o spokój w domu, poczucie bezpieczeństwa, akceptacji, zapewnijmy dziecko o swojej miłości;
2. Bądźmy cierpliwi, zachowanie dziecka nie wynika ze złośliwości. Panujmy nad emocjami, nie reagujmy wybuchowo, agresywnie;
3. Zapewnijmy rytmiczny plan dnia. W miarę możliwości stałe godziny wstawania do szkoły, spożywania posiłków, pracy, nauki, zabawy, odpoczynku i chodzenia spać;
4. Ograniczmy do minimum czas spędzany przez dziecko przed telewizorem, czy komputerem na korzyść zabaw ruchowych na świeżym powietrzu, w kontakcie z naturą;
5. W czasie odrabiania lekcji uporządkujmy miejsce pracy dziecka. Im mniej bodźców wokół, tym lepiej;
6. Wszelkie polecenia kierujmy bezpośrednio do dziecka, wyrażajmy się precyzyjnie, krótko;
7. Informujmy dziecko o tym, czego od niego oczekujmy, uprzedzajmy o konsekwencjach niewłaściwego zachowania, nagrodach;
8. Zadania dziecka dzielmy na mniejsze, krótsze, w razie potrzeby wspierajmy, dyskretnie pomagajmy;
9. Zauważajmy mocne strony dziecka, nagradzajmy słownie sukcesy (Wronkowska, 2007 s.77).
10. Wnikliwie obserwujmy dziecko, starajmy się wyprzedzać napady gniewu;
11. W sytuacji bardzo dużego nasilenia objawów nadpobudliwości, gdy zachowanie dziecka zagraża zdrowiu lub życiu jego i innych osób, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, celem rozeznania sytuacji i przypisania właściwych leków (Dudek, 2009 s. 308).
12. Reakcja na niewłaściwe zachowania dziecka musi być szybka (zaraz po przewinieniu), skuteczna (czyli doprowadzona do końca), sprawiedliwa (odpowiednia do przewinienia), słowna (kary cielesne to nie metoda), stanowcza (to rodzic decyduje o zasadach w domu) – zgodna z zasadą TU i TERAZ (Stelmaszewska, ORE s. 4).
13. Chwalmy za wkład włożony w pracę, nawet drobne postępy;
14. Wszyscy domownicy stosują jednakowe zasady wobec dziecka;


Należy podkreślić, iż problemy pojawiające się u dzieci z nieleczonym lub nieprawidłowo leczonym ADHD mogą mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie całej rodziny. Zakłócają relacje dziecka z rodzicami i rodzeństwem. Mają także wpływ na funkcjonowanie dziecka w szkole, a później w życiu dorosłym. Utrwalone, niewłaściwe zachowanie może prowadzić do zagrożenia niedostosowaniem społecznym, izolacji. Ma także wpływ na samopoczucie dziecka, jego poczucie własnej wartości, pewność siebie. Dlatego Rodzicu – korzystaj z pomocy szkoły, specjalistów, poradni. Im szybciej zostaną wdrożone odpowiednie zasady pracy z dzieckiem, tym większe jego szanse na sukces i prawidłowe funkcjonowanie.

źródło: "ABC świadomego rodzica. Zrozumieć dziecko nadpobudliwe. Jak pracować w domu?"


Bibliografia
Dudek M., Praca z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo w domu. Studia nad Rodziną, 2009;
Kołakowski  A. , ADHD informacje dla rodziców. Janssen-Cilag Polska Sp. z o. o.;
Papaj  A., Nitecka M., Jak sobie radzić z trudnymi zrachowaniami ucznia nadpobudliwego. Powiatowa Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna w Częstochowie. http://www.czestochowa.powiat.pl (dostępna na dzień 6 sierpnia 2018r.);
Srebrnicki T., Wolańczyk T., One są wśród nas. Dziecko z ADHD w szkole i przedszkolu. Informacje dla opiekunów i pedagogów., Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2010;
Stelmaszewska A. , Program terapeutyczny dla dziecka z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2010;
Wronkowska M., Formy pomocy i terapii dziecka z ADHD. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce : kwartalnik dla nauczycieli nr 2, 2007.